Γιατί αγαπάμε να μισούμε τον Πάολο Κοέλο...

Άκουσα πρόσφατα ότι αυτός ο συγγραφέας έχει σπάσει όλα τα ρεκόρ Γκίνες. Είναι ο πιο πολυδιαβασμένος μετά τη Βίβλο! Αυτή ήταν η αφορμή.

Κριτικός βιβλίων δεν είμαι. Ούτε μ’ αρέσει να γράφω σε αυτόν εδώ τον προσωπικό αλλά και δημόσιο χώρο τη γνώμη μου για άλλους συγγραφείς. Συνήθως εικόνες και ιστορίες που ξεμπλέκονται από το δάσος του μυαλού μου γράφω εδώ… Απλή αναγνώστρια είμαι και εγώ όπως πολλοί άλλοι φίλοι βιβλιόφιλοι. Για έναν όμως συγγραφέα χρωστάω πέντε γραμμές και δεν θα μιλήσω για ένα βιβλίο, αλλά για το πως βλέπω αυτό το φαινόμενο. Ακολούθησα όλη του την βιβλιογραφία χρόνια τώρα, εκτός της φετινής του δουλειάς, τη ‘Μάγισσα του Πόρτο Μπέλο’. Έχοντας πάντα σχέση αγάπης-μίσους μαζί του, το παραδέχομαι…

Ο Πάολο Κοέλο είναι ζωντανό παράδειγμα αυτού που λέμε ότι ‘η πένα του συγγραφέα μπορεί να κάνει επανάσταση’. Όταν ο ‘Αλχημιστής’ και το ‘Πέμπτο Βουνό’ έγιναν παγκόσμια επιτυχία, πολλοί κράτησαν στην αγκαλιά τους την φράση ‘όταν θέλεις κάτι πολύ, το σύμπαν συνομωτεί για να το πετύχεις’, ή ‘θα ήταν ο κόσμος καλύτερος εάν οι άνθρωποι προσπαθούσαν να είναι αρεστοί στους άλλους και απλά να προσπαθούσαν να ακολουθήσουν τα όνειρά τους.’ Σε μερικούς οι φράσεις αυτές ακούγονται σαν φράσεις από εφηβικό ημερολόγιο. Αλλά άλλοι φωτίστηκαν μέσα στη σκοτεινιά της καθημερινότητάς τους. Με αφορμή τις δικές του αναζητήσεις σε ιερούς ή μη τόπους, ακολουθώντας του τα μονοπάτια ανάμεσα σε βουνά και την εσωτερική αναζήτηση της Ψυχής, πήραν αφορμή να δουν μέσα τους τη μεταφυσική προσέγγιση του ανθρώπου με το Θείο, σε κάθε του μορφή (και για τον Κοέλο, ήταν κυρίως θηλυκή η Θεία δύναμη).

Αισθάνθηκαν πολλοί από μας ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα εποχή. Επίσης η αίσθηση ότι ο καθένας από μας έβρισκε τόσα πολλά να ταυτιστεί με τα βιβλία του ήταν κάτι το μαγικό. Ίσως σπάνια τόσοι πολλοί αναγνώστες από τόσο διαφορετικά περιβάλλοντα και αντιφατικές χώρες έβρισκαν κοινές ανησυχίες.

Αυτός ο άνδρας με την ιδιαίτερη λατρεία του προς τον Θεό, με τα μυστικιστικά του ενδιαφέροντα (που δεν μας αποκαλύπτει στο βαθμό να κατηγορηθεί ως αιρετικός από την Καθολική εκκλησία), που γράφει μέσα σε δύο εβδομάδες το κάθε του βιβλίο (όπως γράφει σε μια του συνέντευξη) και μέσα σε έξι μήνες το έχει έτοιμο, αφού το δουλέψει στο μυαλό του για δύο χρόνια, ξέρει να χτυπά στο ρυθμό της καρδιάς του αναγνώστη.

Έχουμε φτάσει σε μια εποχή, που ειδικά ο Δυτικός πολιτισμός τρίζει αν όχι συθέμελα, επικίνδυνα. Έχοντας το προνόμιο της αμφισβήτισης και της αναζήτησης, αφού έχουμε εξασφαλίσει, τουλάχιστον μέχρι τώρα, το προνόμιο της εξασφάλισης τροφής και στέγης, εμείς οι Δυτικοί ή Δυτικοτραφείς, ψάχνουμε για την Αλήθεια. Και ο Κοέλο βρέθηκε την κατάλληλη στιγμή στο κατάλληλο μέρος, γράφοντας τα σωστά, για τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, πράγματα. Τίποτα φυσικά δεν είναι τυχαίο, ειδικά όταν πρόκειται για επανάληψη επιτυχίας, ειδικά σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο τρόπος που η Δυτική εκκλησία προσεγγίζει τις ανησυχίες μας έχει ξεφτίσει και δεν πείθει τον διψασμένο για γνώση και πίστη άνθρωπο. Και εκεί ακριβώς εμφανίστηκε ο Κοέλο. Έδωσε λύσεις σε σκέψεις ή τουλάχιστον, μαλάκωσε και φώτισε το κενό που υπήρχε, ίσως…

Έχει κατηγορηθεί για λαϊκισμό, για απλοϊκή προσέγγιση, για γενικεύσεις και απλουστεύσεις. Επίσης, από ένα σημείο και μετά έχει κατηγορηθεί ότι επαναλαμβάνεται. Το ‘Ζαχίρ’ και η έρημος που κυριαρχεί μέσα του, ήταν, για μένα, το ναδίρ της συγγραφικής του παραγωγής. Απόλυτη απογοήτευση… με το ζόρι το τελείωσα. Απ’ την άλλη ‘εύκολα’ βιβλιαράκια όπως ο ‘Πολεμιστής του Φωτός’ γεμάτα δύναμη και αισιοδοξία, ποτέ δεν μένει στο σπίτι μου. Πάντοτε χάνεται από τη θέση του στη βιβλιοθήκη μου. Το χαρίζω σε κάποιον που ίσως το έχει περισσότερη ανάγκη από μένα τη δεδομένη χρονική στιγμή. Και δουλεύει, σε όποιον θέλει να δουλέψει…

Σε προσωπικό επίπεδο, απέφυγα να πάρω το 'Πέμπτο Βουνό' και τον 'Αλχημιστή' αλλά και το 'Ημερολόγιο ενός Μάγου' - για εμένα αυτά αποτελούν ένα είδος τριλογίας - όσο γινόταν ο χαμός (με τρομάζει αυτό και με κρατά σε λίγη απόσταση από τα πράγματα) και τα διάβασα με χρονοκαθυστέρηση δύο ετών. Τα βιβλία ‘Έντεκα Λεπτά’ και ‘Στις όχθες του Ποταμού Πιέδρα Κάθισα και Έκλαψα’, είναι αυτά που μου άρεσαν περισσότερο. Το πρώτο, γιατί επιτέλους είδα ότι μπορεί να γράψει και σκληρά ρεαλιστικά και του πάει πολύ αυτό το είδος γραφής και το δεύτερο, γιατί είμαι ιδιαίτερα ρομαντική και αυτή η ιστορία αγάπης, μου πήγε πολύ. Και ο 'Διάβολος και η Δεσποινίδα Πριμ' & η 'Βερόνικα αποφασίζει να πεθάνει' ήταν καλά... Τόσο υποκειμενικά λοιπόν όλα αυτά.

Όσο υποκειμενικά μιλάει σε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλη τη Γη. Κάποιοι λένε ότι έχει αλλάξει η ζωή τους, από τότε που διάβασαν ειδικά τα πρώτα του βιβλία. Κάτι βρίσκουν μέσα στα βιβλία του που τους αφυπνίζει. Και όσο και αν τον βρίζουν οι επικριτές του, εκτιμώ ότι κατά βάθος ίσως εύχονταν να είχαν λίγη από τη δική του επιτυχία. Φυσικά υπάρχουν άλλου είδους βιβλία όπως το ‘Secret’ που βοηθούν κάποιον να ‘εξελιχθεί’ και λένε ότι εφόσον θέλεις να προχωρήσεις, προχωράς. Και ναι, έχει σάιτ, όπου εκεί μιλάει για το ίδρυμα (για παιδιά και ηλικιωμένους) που συντηρεί ανάμεσα στις φαβέλες του Ρίο, για τα wallpaper που μπορεί κάποιος να ‘κατεβάσει’ έχοντας αυτόν ως κεντρικό θέμα (!), για την απαγόρευση που έχει βάλει στο να γίνουν τα βιβλία του ταινίες (έδωσε μέχρι δύο εκατομμύρια δολλάρια για να πάρει πίσω συμβόλαιο που επέτρεπε την προσαρμογή ενός βιβλίου του σε ταινία) όπως λέει 'προτιμώ τα βιβλία μου να δημιουργούν εικόνες για τους αναγνώστες', τα αυτόγραφα που στέλνει ταχυδρομικώς, και τόσα άλλα προϊόντα για τους φανατικούς του αναγνώστες. Τελικά εκτός από συγγραφέας, είναι προϊόν βιομηχανίας πλέον (δηλαδή συγγραφέας best seller); Τον φτιάξαμε γιατί τον είχαμε ανάγκη; Αντέχει να ξεπεράσει πλέον τον εαυτό του; Θα διαβάζουμε οτιδήποτε (ανεξαρτήτου ποιότητας) γράφει πλέον, επειδή έχει το 'μαγικό χέρι' ή την Θεόσταλτη τύχη ή γιατί είμαστε περίεργοι; Ερωτήσεις χωρίς απαντήσεις…

(ΣΣ. Δεν τον κατηγορώ για τίποτα. Σκέψεις και προβληματισμούς μόνο καταθέτω. Τον θαυμάζω για το έργο του και για την προσπάθειά του. Είναι εκείνος που μαζί με την Τ. Κ. Ρόουλινγκ τη συγγραφέα του ‘Χάρρυ Πότερ’ έφερε την επανάσταση στη συγγραφή του 21ου αιώνα (όσον αφορά πωλήσεις, να μην μπερδευόμαστε), ο καθένας για απόλυτα διαφορετικούς λόγους και απευθυνόμενος σε, ίσως, διαφορετικά κοινά. Και ίσως διαβάσω το τελευταίο του βιβλίο το βαθύ καλοκαιράκι, κάτω από μια ομπρέλλα... δίπλα στη θάλασσα για να αγαλλιάζει η ψυχή και το πνεύμα μου, έχοντας και πάλι αντιφατικές σκέψεις μέχρι να το διαβάσω. Εμένα μ'αρέσει να ταξιδεύω με τα βιβλία του και εκείνος το καταφέρνει, τις περισσότερες φορές, καλά. Πάλι διχασμένη μου φαίνεται ότι είμαι... δεν πειράζει, μερικές φορές δεν υπάρχει άσπρο-μαύρο, υπάρχουν και οι αποχρώσεις του γκρι).

φωτογραφία, από το site του